شهرام ناظری

بیوگرافی : شهرام ناظری کرمانشاهی (زادهٔ ۲۹ بهمن ۱۳۲۸ در کرمانشاه) خواننده، موسیقی‌دان و آهنگ‌ساز موسیقی اصیل ایرانی است. شهرام ناظری در بیشتر آثار خود از شعرهای مولانا بهره برده‌است و طی ۳۰ سال فعالیتِ هنری، توانسته سبک جدیدی از موسیقی را که آمیخته به ادبیات حماسی و عرفانی ایران است به‌وجود آورَد. ناظری، علاوه بر بهره‌گیری از شعرهای مولوی در زمینهٔ استفاده و استوارسازی شعر معاصر پارسی بر روی موسیقی سنتی ایرانی نیز پیشرو بوده‌است. علاوه بر این‌ها شهرام ناظری از اولین کسانی‌ست که با استفاده از موسیقی مقامی، اشعار شاهنامهٔ فردوسی را اجرا کرده‌است. وی تاکنون بیش از ۴۰ آلبوم موسیقی منتشر کرده‌است.
شهرام ناظری از آغاز دهه پنجاه در سطحِ کشوریِ ایران به عنوان یک هنرمند شناخته شد و نخستین آلبوم‌هایش به صورتِ آلبوم‌های مشترک با محمدرضا شجریان با محتوای میهنی و مضامینی نظیر آزادی‌خواهی در اواخر دهه پنجاه توسط کانون چاووش منتشر شد و از آثار کانون چاووش، تصنیف‌های «ایران ای سرای امید» ساختهٔ محمدرضا لطفی بر روی شعری از ه.ا.سایه که توسط هم شجریان و هم ناظری خوانده شد، و «آزادی» باصدای ناظری و «همراه شو عزیز» باصدای شجریان، به شهرت بالا در سطح کشوری و سراسری رسیدند. هنرمندانی که در کانون چاووش گردِ هم آمده بودند مانند شجریان، ناظری، کامکارها، صدیق تعریف، محمدرضا لطفی، حسین علیزاده و دیگران، به برجسته‌ترین چهره‌های موسیقی ایرانی در نیمهٔ دوم قرن تبدیل شدند. پس از پایان کار کانون چاووش، ناظری در دهه شصت به خواندن قطعات بسیار با شعر مولانا جلال‌الدین بلخی پرداخت و نخستین خواننده‌ای شد که به‌طور ویژه به شعر مولوی توجه کرده‌است و از آن میان، آلبوم «گل صدبرگ» به شهرت و محبوبیتِ بالا رسید. در آغاز دهه هفتاد، هم‌کاری شهرام ناظری با پسرعمویش کیخسرو پورناظری منجر به خلق آثار بسیار با ساز تنبور شد و این سازِ موسیقیِ سنتیِ ایرانی که تا پیش از آن در میان ایرانیان ناشناخته مانده بود، شناخته گردید. از آثار حاصل این دوره، تصنیف «مهتاب‌رو» شهرت خاصی یافت.

از معروف‌ترین تصنیف‌های شهرام ناظری می‌توان به تصنیف‌های «اندک اندک» با شعر مولانا در آلبوم «گل صدبرگ»، تصنیف «آتشی در نیستان» با شعر مجذوب تبریزی در آلبومی به همین نام، «کاروان شهید» با آهنگ محمدرضا لطفی و «شیدا شدم» با شعر خودش، تصنیف «مهتاب‌رو» در آلبومی به همین نام، و تصنیف‌های میهنی و ایران‌دوستانه‌اش (مانند سرود «ایران جوان» یا آثار کانون چاووش) اشاره کرد. هم‌چنین، آثاری که ناظری به زبان مادری‌اش، زبان کُردی کرمانشاهانی (گویشی خاص از زبان کُردیِ جنوبی)، اجرا کرده، مشهورند. شهرام ناظری به زبان‌های فارسی معیار و فارسی کرمانشاهانی (گویشی خاص از فارسی) و کُردی کرمانشاهانی تسلط دارد و قدرت سخن گفتن و آواز خواندن به این‌ها در او محرز است. از معروف‌ترین آثار کردیِ کرمانشاهانیِ ناظری می‌توان به تصنیف‌های قدیمیِ «کابوکی»، «شیرین شیرین»، «واران وارانه» و «کرماشان گر تو نبی گیان و ژینم بو چیه» اشاره کرد که او بازخوانی کرده‌است.در تمام طول نیمهٔ دوم قرن ۱۳۰۰ خورشیدی، محمدرضا شجریان و شهرام ناظری به عنوان دو هنرمندِ اصلی و محبوبِ ایرانیان شناخته می‌شوند و برای اکثریت قاطع ایرانیان، موسیقی ایرانی مترادف است با نام شجریان و ناظری و سپس افراد دیگر. این دو، مهم‌ترین هنرمندانِ موسیقیِ ایرانی‌اند که شهرت جهانی دارند. ناظری در سال ۲۰۰۷، از سوی دولت فرانسه نشان لژیون دونور و در سال ۲۰۱۴ «نشان شوالیه ملی لیاقت» فرانسه به او اهدا شد. نیویورک تایمز به او لقب «بلبل فارسی» داده‌است و کریستین ساینس مانیتور او را «لوچانو پاواروتیِ ایران» نامید.